พงศาวดารมอญพม่า เรื่อง ราชาธิราช (ฉบับแก้ไข-เพิ่มเติม)

พงศาวดารมอญพม่า เรื่อง ราชาธิราช (ฉ.แก้ไข-ปรับปรุง) เป็นบันทึกเหตุการณ์สำคัญในประวัติศาสตร์ของชนชาติมอญได้นำเหตุการณ์สำคัญๆ ที่อยู่ในรัชสมัยของ พระเจ้าฟ้ารั่ว (พ.ศ.๑๘๓๐-๑๘๓๙) หรือมะกะโท นับเป็นปฐมกษัตริย์มอญที่มาจากชนชั้นสามัญมาสู่ชนชั้นกษัตริย์โดยยึดหลักความเชื่อเรื่องบุญญาธิการ พระเจ้าราชาธิราช (พ.ศ.๑๙๒๘-๑๙๖๖) เน้นการทำศึกสงครามกับอาณาจักรพุกาม เกิดสงครามที่ยาวนานและรู้จักในชื่อ “สงสรามสี่สิบปี” สมัยพระเจ้าธรรมเจดีย์ (พ.ศ.๒๐๑๕-๒๐๓๕) พระมหาธรรมปิฎกธรมาจากชนชั้นสามัญสู่กษัตริย์ เช่นเดียวกับพระเจ้าฟ้ารั่ว สมัยนี้กรุงหงสาวดีมีความเจริญรุ่งเรืองในทุกด้าน โดยเฉพาะด้านศาสนาจนมาแพร่กระจายไปทั่วประเทศ

ราชาธิราช เป็นเรื่องราวเกี่ยวกับพงศาวดารมอญ เริ่มตั้งแต่การสร้างเมืองเมาะตะมะในสมัยพระเจ้าฟ้ารั่วสืบไปจนถึงพระเจ้าราชาธิราช กษัตริย์พระองค์ที่ ๙ เนื้อเรื่องส่วนใหญ่เกียวพันเรื่องการทำศึกสงครามอันยาวนานระหว่างทวิประเทศคือ มอญและพม่า ที่ต้องอาศัยชั้นเชิงทางกลยุทธ์และสติปัญญาเป็นกำลังในยุทธภูมิ แสดงถึงแสนยานุภาพของกษัตริย์ผู้ครองเมืองรามัญซึ่งมีพระนามว่า “พระเจ้าราชาธิราช”

พงศาวดารมอญพม่าเรื่องราชาธิราช ของเจ้าพระยาพระคลัง (หน) และคณะ ได้มีการเปลี่ยนมุมมองจาก “วรรณคดีไทย” มาเป็น “ประวัติศาสตร์” แทน นั่นเป็นเพราะเหตุว่า ทั้งเนื้อหาและตัวละครที่ปรากฏอยู่ในเรื่อง “ราชาธิราช” ต่างเป็นคนใน “ประวัติศาสตร์มอญพม่า” ด้วยกันทั้งสิ้น แล้วเมื่อศึกษาในเชิงประวัติศาสตร์แล้วจึงทำให้เห็นอุดมคติของผู้ครองราชย์ที่ไม่จำเป็นจะต้องสืบเชื้อสายมาจากกษัตริย์ แต่เป็นชนชั้นสามัญชนที่มีบุญญาธิการและได้มีการสถาปนาราชวงศ์ขึ้นมาใหม่ซึ่งเป็นไปได้ทุกชาติภาษา ดั่งเช่น “มะกะโทหรือพระเจ้าฟ้ารั่ว ปฐมกษัตริย์มอญ และพระมหาปิฎกธรหรือพระธรรมเจดีย์แห่งกรุงหงสาวดี ฯลฯ